Sjećanje i opomena: “Jame” govore o ustaškim zločinima u BiH

U šest polusatnih epizoda obrađena su stratišta Garavice kod Bihaća, Čipuljić kod Bugojna, Šušnjar kod Sanskog Mosta, Podgrmeč kod Bosanske Krupe, Vurune kod Novog grada i Draksenić kod Kozarske Dubice.

“Ovim emisijama, sa do sada nepoznatim podacima i činjenicama, otkrivena je istina o mnogim i masovnim zločinima u Drugom svjetskom ratu, na području BiH. Želimo, uz pomoć istoričara, potomaka žrtava, svjedoka, sačuvati tragična sjećanja”, kaže Nedeljko Lajšić iz Prijedora, autor ovih dokumentarnih emsija, u produkciji “Filmskih novosti”, koje se prikazuje na Radio televiziji Srbije.

Lajšić je uvjeren da će, zahvaljujući “Filmskim novostima”, doprinijeti širenju istine o razmjerama zločina nad Srbima u BiH u Drugom svjetskom ratu te očuvanju sjećanja.

“Ovaj serijal je istovremeno sjećanje i opomena, poruka mladim generacijama da treba poznavati prošlost u interesu bolje budućnosti”, kazao je Nedeljko Lajšić, autor brojnih dokumentarnih filmova na istu temu.

U planu je, kaže on, snimanje i na lokalitetima strašnih zločina u Krajini, na Baniji i Kordunu.

Vladimir Tomčić, direktor “Filmskih novosti” iz Beograda pojašnjava da je serijal “Jame” naišao na nepodijeljene pohvale i uvažavanje kritike i televizijske publike.

“Cijela filmska ekipa na čelu sa autorom Nedeljkom Lajšićem realizuje visoko kvalitetne filmove kao svojevrsno svjedočanstvo o teškom i bolnom vremenu. Nažalost, još je mnogo jama i stratišta širom Bosne i Hercegovine i pred nama je još mnogo tužnih, bolnih i, za nezaborav, do sada neispričanih priča”, rekao je Tomčić za “Nezavisne novine”.

“Filmske novosti” imaju nemjerljiv doprinos očuvanju istorijske građe u bivšoj Jugoslaviji, posebno sa teamtikom Drugog svjetskog rata.

Osnovane su 20. oktobra 1944. godine, ubrzo po oslobođenju Beograda. Kao i drugi filmski arhivi toga vremena (u Francuskoj, SSSR-u, Nemačkoj, Engleskoj i Americi) svojim žurnalima bili su svojevremena preteča televizije, neka vrsta tadašnjeg dnevnika.

Svoj prvi radni odnos u “Filmskim novostima”, zasnovali su velikani poput Đorđa Kadijevića, Mire Trailović, Puriše Đorđević i mnogi drugi.

Nastankom televizije “Filmske novosti” gube značaj  i provode mnoge godine u svojevrsnoj hibernaciji.

“Ipak, svojim dotadašnjim radom stvoren je jedinstven arhiv sa 15,5 miliona metara filmske trake sopstvene proizvodnje što ih svrstava (poslije Praga i Pariza) na treće mjesto najvećih i najbogatijih evropskih filmskih arhiva”, izjavio je Vladimir Tomčić.

Buđenje se desilo 2012. godine i traje do danas.

U tom periodu “Filmske novosti” snimile su 169 dokumentarnih filmova koji su premijerno prikazani na RTS-u a potom i na brojnim drugim televizijskim stanicama. Iz ove velike produkcije izdvajaju se serijali “Srpske svetinje na Kosovu i Metohiji” kao i  “Jame” o ustaškim zločinima u Drugom svjetskom ratu,  koji se već treću sezonu snima u Bosni i Hercegovini.

/autor: Nezavisne novine, foto: RTV KD/